Het beste in jou wordt zichtbaar tijdens je slechtste momenten

Een van de beginnende iaidoka van mijn oude dojo, maakte een interessante opmerking toen hij terugkwam van een mudan toernooi. Wat hij zij was: "als ik een coach had, had hij mij kunnen vertellen dat ik steeds dezelfde fouten maakte tijdens alle takai".
Na het toernooi had een van de juryleden hem vertelde dat al zijn kata goed waren, maar dat hij bij elke kata zijn handen verschoof net na kiri oroshi.

Wedstrijden en toernooien zijn inderdaad geweldige gelegenheden om je eigen iai te bestuderen. Ik zou zelfs willen zeggen dat het winnen van de takai min of meer onderdoet aan de zelfreflectie die gedurende zo'n toernooi mogelijk wordt gemaakt. Maar het is het heel begrijpelijk dat je tijdens een toernooi of wedstrijd behoefte hebt aan een coach. De coach kan je (bij)sturen, je waardevolle feedback geven dat inderdaad het verschil kan betekenen tussen winnen en verliezen. Maar eigenlijk is de afwezigheid van een coach effectiever voor je iai. De reden daarvoor hoop ik in dit artikel duidelijk te maken.

Er wordt wel gezegd dat de ware aard van een krijger wordt getoond tijdens de strijd. Wat dit betekent is, dat hoe goed je ook bent tijdens het trainen, tijdens het gevecht (in dit geval een toernooi) wordt het pas duidelijk waar je toe in staat bent, wordt het zichtbaar of je in evenwicht bent, je emoties en je gedachten onder controle hebt. Met andere woorden: de zuiverheid van je iai komt tijdens een toernooi naar de oppervlakte.
Tijdens een toernooi presteer je onder druk. Druk die vanuit verschillende invalshoeken* komt en waar je onder normale omstandigheden niet bewust van bent. Je moet je kata zo goed mogelijk uitvoeren binnen de setting van het toernooi. Dit betekent dat zowel je kata als je innerlijke aard in balans moeten zijn.

* Als je meer wilt weten over waarom deze verschillende invalshoeken van druk je niet bekend zijn, lees dan dit artikel: "Waar het op neerkomt".

De kata leer je, je raakt ermee vertrouwd, door oefening. Je herhaalt dezelfde oefening steeds opnieuw met...en ook zonder...de wetenschap dat er vooruitgang wordt geboekt. Maar hoe houd je je aandacht bij deze oefening, die je steeds opnieuw herhaald totdat het een tweede natuur is geworden. Dat is een uitdaging. Het wordt zelfs gezien als een van de grootste uitdagingen van het beoefenen van iaido.
Toen je met iaido begon, had je een natuurlijk enthousiasme, een gretigheid om te leren. Je slaagde erin om aandacht te schenken aan alle kleine details, van elke beweging binnen de kata. Je zou kunnen zeggen dat je een aandacht had voor alles wat je deed. Hoewel dit vermogen, om aandacht te besteden aan je leerproces, niet hetzelfde is als het bewustzijn waarnaar wordt verwezen als we het hebben over iai, kan het wel tot nut zijn om je iai daadwerkelijk ‘wakker te maken’. Het is een effectieve manier om je bewust te blijven van het proces dat je bij elke herhaling probeert te activeren. Je focus moet hetzelfde zijn als op de dag dat je die kata voor het eerst begon te leren. Wanneer je dit leert toepassen zal het je helpen om de aandacht steeds open te houden, waarna je de bewegingen, de details en de intenties waar nodig kunt aanpassen of, indien nodig, helemaal veranderen.
Maar in zekere zin druist dit tegen elke methode in die je je tot nu toe eigen hebt gemaakt. Je hebt namelijk geleerd... en het is je verteld... dat je iets moet herhalen totdat het een routine wordt, totdat je er niet meer bij hoeft na te denken. Maar binnen deze methode schuilt het directe gevaar dat je je niet bewust bent van de eventuele fouten die zich in de uitvoering hebben vastgezet.

En er is nog iets anders. Alle innerlijke, meestal onbewuste, gewoonten, jouw persoonlijke demonen, gaan zich onherroepelijk manifesteren in de kata. Dit is onvermijdelijk en dit is een van de redenen dat het beoefenen van iaido overeenkomsten heeft met het beoefenen van Zen. Je bent…wanneer je het wilt aangaan…op een gegeven moment bezig met zelfonderzoek en zelfreflectie door het analyseren van jouw uitvoering. En wanneer deze oefening een routine is... wat betekent dat je je niet bewust bent van wat je doet... zijn deze manifestaties veel moeilijker te herkennen.
Als je dit begrijpt, begrijp je wellicht ook wat "iai" eigenlijk is.

Deze ‘manifestaties’, deze innerlijke "vervormingen", worden nog duidelijker zichtbaar tijdens momenten van stress, zoals bijvoorbeeld een toernooi, wedstrijd of examen. Het is zeker zo dat juist op die momenten je innerlijke demonen het best naar boven komen.* Ben je hiervan bewust en je hebt een hele nieuwe...en zeer lucratieve...leercurve tot je beschikking.

* Lees ook: Een interessante snede.

Een goede manier om je prestaties tijdens een toernooi te analyseren, te bestuderen, is ze te filmen. Door je prestaties terug te kijken, ze te bestuderen en elke beweging apart te bekijken, heb je een goudmijn aan informatie om mee en aan te werken. Vervolgens kun je tijdens de training aandacht besteden aan die 'demonen' en ze gaan gebruiken om zowel je kata als ook jezelf onder de loep te nemen.
Nu ben ik mij bewust dat dit makkelijker gezegd is dan gedaan. Deze aanpak vergt flink wat discipline en het vermogen om serieus introspectief werk te verrichten.
Maar wanneer je dit wilt aangaan en de innerlijke demonen inderdaad je metgezel worden in de strijd, zoals een toernooi of zo, dan worden niet alleen je kata op een veel overtuigender manier uitgevoerd, maar word je inderdaad je eigen persoonlijke en innerlijke coach.